ΒΡΑΧΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΝΕΚΔΗΜΟΣ
Αρχαιολογικά ευρήματα που ανάγονται χρονικά στο 2ο μ.Χ. αιώνα (ρωμαϊκοί χρόνοι) επιτρέπουν τη διατύπωση της άποψης ότι οικιστική παρουσία υφίσταται στην περιοχή από τότε. Από τον γνωστό ιστορικό-λαογράφο Στίλπωνα Κυριακίδη (1888-1964) πληροφορούμαστε ότι το παλαιότερο ιστορικό μνημείο της Κομοτηνής είναι το, κατά τμήμα του σήμερα σωζόμενο, φρούριο. Κατασκευή των τελών του 4ου μ.Χ. αιώνα [ανατολικορωμαϊκοί (βυζαντινοί) χρόνοι], φαίνεται ότι αποτελούσε σημείο σταθμού και φύλαξης της Εγνατίας Οδού. Ο κομοτηναίος Καθηγητής διατυπώνει την άποψη ότι τον πρώτο πυρήνα του πολίσματος που θα αναπτυχθεί σταδιακά εντός αυτού συνιστούσαν τα κτίσματα που χρησιμοποιούντο από τη φρουρά του και αυτά που φιλοξενούσαν τους ταξιδιώτες. Ο ίδιος εκτιμά ότι η απουσία αναφορών γι’ αυτό στις πηγές υποδηλώνει ότι τους επόμενους αιώνες παρέμενε ένας χωρίς ιδιαίτερη σημασία οικισμός. Διοικητικά υπαγόταν στο Θέμα Μακεδονίας και από τον 9ο αιώνα στο Θέμα Βολερού.
Ο εγκατεστημένος στο πόλισμα πληθυσμός πρέπει να αυξάνεται μετά την καταστροφή, κατά τον 13ο αιώνα, της γειτονικής Μοσυνοπόλεως (παλαιότερα ονομαζόταν Μαξιμιανούπολις) από τις ορδές του τσάρου των Βουλγάρων Ιβάν Α΄ (Καλοϊωάννη), όταν δηλαδή οι κάτοικοί της καταφεύγουν στην ασφάλεια του φρουρίου (13ος και 14ος αιώνας).
Το τοπωνύμιό του μας παραδίδεται τον 14ο αιώνα από τους Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό και Νικηφόρο Γρηγορά. Ο πρώτος το μνημονεύει ως Κουμουτζηνά ενώ ο δεύτερος ως Κομοτινά ή Κομοτηνή, με επικρατέστερο, σύμφωνα με τον Κυριακίδη, αυτό του Καντακουζηνού. Εκείνη την περίοδο και πριν την άλωση του από τους Οθωμανούς το φρούριο των Κουμουτζηνών θα περιληφθεί μεταξύ των περιοχών της Θράκης όπου εκτυλίσσονται οι εσωτερικές συγκρούσεις των Ανατολικορωμαίων (Βυζαντινών) οι σχετικές με το ζήτημα των δυναστικών ερίδων και τη διαδοχή στο θρόνο που ταλάνισαν την αυτοκρατορία και μείωσαν δραστικά την ισχύ της.
Ο Γκαζί Εβρενός Μπεγ (Χριστιανός αρνησίθρησκος που υπηρέτησε στον οθωμανικό στρατό) θα το καταλάβει το 1361 ή το 1363 και για μικρό χρονικό διάστημα θα καταστήσει το φρούριο-πόλισμα έδρα του. Αρχίζει έτσι η περίοδος της οθωμανοκρατίας κατά τη διάρκεια της οποίας ο πληθυσμός του θα αυξηθεί με τη μεταφορά και εγκατάσταση επήλυδων Μουσουλμάνων από τα εδάφη που ήλεγχαν οι Οθωμανοί στην Ανατολή. Οι Χριστιανοί κάτοικοι θα συνεχίσουν να ζουν στον εσωτερικό του φρουρίου χώρο και οι Μουσουλμάνοι, που τώρα εμφανίζονται και ως κάτοικοι, να αναπτύσσονται οικιστικά έξω από αυτό.
Απογραφή του 1519 αναφέρει την ύπαρξη 393 νοικοκυριών και 197 ανύμφευτων Μουσουλμάνων, 42 νοικοκυριών, έξι ανύμφευτων Χριστιανών και οκτώ χηρευουσών ομοθρήσκων τους και 19 νοικοκυριών και πέντε ανύμφευτων Ιουδαίων, σύνολο πληθυσμού περί τις 2.500 άτομα. Από άλλες πηγές πληροφορούμαστε ότι οι τελευταίοι ήταν Σεφαρδίτες (πρόσφυγες από την Ισπανία) στην καταγωγή. Το φρούριο με τον εσωτερικό και εξωτερικό οικισμό του, που έχει ήδη μετονομασθεί σε Γκιουμουλτζίνε (από το τοπωνύμιο Κουμουτζηνά), αποκτά σταδιακά χαρακτηριστικά και μέγεθος κώμης.
Γνωστός από το έργο του «Ταξιδιωτικό Βιβλίο» αλλά και από τις υπερβολές που περιλαμβάνει σε πολλά σημεία σε αυτό, ο οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή την επισκέπτεται το 1667-1668. Μας πληροφορεί για την ύπαρξη 16 συνοικιών-ενοριών και 4.000 οικιών, 400 καταστημάτων και 17 πανδοχείων.
Μνημεία που διασώζονται σήμερα στην πόλη της Κομοτηνής επιτρέπουν να ισχυρισθούμε ότι κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα η κώμη ενισχύεται πληθυσμιακά με την αρμενική παρουσία. Από τις αρχές του 19ου αιώνα αυτή μαρτυρείται πλέον και σε γραπτά κείμενα.
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η κώμη αναπτύσσεται και, μετά τη διοικητική αναδιοργάνωση του κράτους βάσει του νέου νόμου για τις γενικές διοικήσεις (βιλαγιάτ) στη δεκαετία του ’60, καθίσταται έδρα ομώνυμης Διοίκησης (Λιβά-ι Γκιουμουλτζίνε) που υπαγόταν διοικητικά στη Γενική Διοίκηση (Βιλαγιέτ) Αδριανούπολης (Εντίρνε). Περί τα τέλη του αιώνα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Γενικής Διοίκησης Αδριανούπολης για το σύνολο του πληθυσμού της κεντρικής (ομωνύμου) Υποδιοίκησης (Καζά-ι Γκιουμουλτζίνε), αυτός ανερχόταν σε 67.341 άτομα {Ρωμιοί, Μουσουλμάνοι, Αρμένιοι, Ιουδαίοι και Εξαρχικοί (προσήλυτοι στην ιδρυθείσα Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία)}. Από τη ίδια πηγή καθίσταται γνωστό ότι στην έδρα της Υποδιοικήσεως, την κώμη της Γκιουμουλτζίνε, ο πληθυσμός των θρησκευτικών-εθνικών της κοινοτήτων (μιλέλ) -Ρωμιοί, Μουσουλμάνοι, Αρμένιοι, Ιουδαίοι και Αθίγγανοι-, ζούσε εγκατεστημένος σε 26 αμιγείς ή μικτές πληθυσμιακά συνοικίες-ενορίες. Την ίδια χρονική περίοδο θα αποκτήσει σιδηροδρομικό σταθμό και θα συνδεθεί με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Πολύ σύντομα, εντός του χρονικού ορίζοντα της πρώτης εικοσαετίας του 20ού αιώνα, οι εξελίξεις στο ρέοντα ιστορικό χρόνο θα μεταβάλουν τις μέχρι τότε επικρατούσες συνθήκες. Κατά τη διάρκεια του Βαλκανοθωμανικού Πολέμου (1912-1913), στις 8/21 Νοεμβρίου 1912, δύναμη του αποσπάσματος Κίρτζαλι εισέρχεται στην κώμη η οποία θα τεθεί υπό βουλγαρική διοίκηση. Όταν η βαλκανική συμμαχία διαρρηγνύεται και εκδηλώνεται η μεταξύ των τέως συμμάχων σύγκρουση, στις 14/27 Ιουλίου του 1913, θα εισέλθει σε αυτή ο ελληνικός στρατός και θα τη θέσει υπό ελληνική διοίκηση (στρατιωτική). Σύντομα όμως οι ελληνικές δυνάμεις θα αποσυρθούν, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βουκουρεστίου και τους όρους της ομώνυμης Συνθήκης (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1913), στο ορισθέν σύνορο δυτικά του ποταμού Νέστου.
Οι Νεότουρκοι από την οθωμανική πρωτεύουσα και από την Αδριανούπολη, σε μία προσπάθεια ν’ ανατρέψουν τις αποφάσεις του Βουκουρεστίου και να αποτρέψουν την παραχώρηση στη Βουλγαρία του τμήματος της Θράκης δυτικά του ποταμού Έβρου, φοβούμενοι ωστόσο τις αντιδράσεις των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων προς μία απροκάλυπτη στρατιωτική τους ενέργεια, θα επιχειρήσουν να προκαλέσουν τετελεσμένο γεγονός μεθοδεύοντας τη διείσδυση σε αυτό δυνάμεων του οθωμανικού στρατού ως «εθελοντών» ώστε να το θέσουν έτσι υπό τον έλεγχό τους. Στην κώμη εισέρχεται τμήμα τους στις 31 Αυγούστου. Ακολούθως, εκεί, ανακηρύσσεται η βραχύβια -η μηδέποτε και υπό μηδενός αναγνωρισθείσα- «Προσωρινή (ή, αργότερα, «Αυτόνομη») Κυβέρνηση Δυτικής Θράκης», την οποία όμως ελέγχουν αξιωματικοί του στρατού από το χώρο των Νεοτούρκων. Ωστόσο, η αντίδραση των Ευρωπαίων και διμερής Συνθήκη (ειρήνης) της Κωνσταντινούπολης που, ακολούθως, υπεγράφη μεταξύ του Βουλγαρικού και Οθωμανικού Κράτους στις 29 Σεπτεμβρίου 1913, υποχρέωσαν το δεύτερο να ακυρώσει το σχεδιασμό του.
Στα τέλη Οκτωβρίου 1913 ο ως άνω αναφερόμενος χώρος προσαρτάται στο Βουλγαρικό Βασίλειο και η κώμη καθίσταται έδρα διοικητικής περιφέρειας/νομού του. Η βουλγαρική παρουσία θα διαρκέσει μέχρι λίγο μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την περίοδο της Διασυμμαχικής Διοίκησης (1919-1920) ο εκπρόσωπος των συμμάχων – Διοικητής, υποστράτηγος Τσαρλς Αντουάν Σαρπύ, διατηρεί σε αυτή την έδρα του.
Στις 14 Μαΐου 1920, μετά από εξαιρετική προπαρασκευή από τον εκπρόσωπο της Ελληνικής Κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Διοίκηση Θράκης Χαρίσιο Βαμβακά και από επιτυχημένες διπλωματικές διαβουλεύσεις μεταξύ του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και των συμμάχων επί του θέματος, η διοίκηση παραδίδεται από τον υποστράτηγο Σαρπύ στον υποστράτηγο Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη.
Η κώμη, ως Κομοτηνή από τότε, εκτός μικρού χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η έδρα της ελληνικής διοίκησης μεταφέρεται στην Αδριανούπολη (1920-1922), αποτελεί το κέντρο του εναπομείναντος στην Ελλάδα τμήματος της γεωγραφικής ενότητας στη Θράκης. Αρχίζει να επεκτείνεται οικιστικά με την έλευση των προσφύγων και να εξελίσσεται σε πόλη.
Στην πορεία της στο χρόνο θα διέλθει ακόμη μίας τρικυμίας. Τη νύκτα της 6ης προς 7η Απριλίου 1941καταλαμβάνεται από γερμανικές δυνάμεις πεζικού που εισβάλλουν από τις ορεινές ατραπούς του Παπικίου Όρους. Από τις 20 Απριλίου εμφανίζονται στην περιοχή βουλγαρικές στρατιωτικές δυνάμεις. Στις 5 Μαΐου οι Γερμανοί παραδίδουν τη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση στους συμμάχους τους. Οι κάθε είδους αρχές της πόλης αντικαθιστώνται από Βουλγάρους. Το Μάρτιο του 1943 τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο σύλληψης και εκτοπισμού όλων των Ιουδαίων των ισραηλιτικών κοινοτήτων της βουλγαρικής ζώνης κατοχής. Η Κομοτηνή χάνει έτσι για πάντα ένα κομμάτι της ιστορίας της. Οι βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις θα εγκαταλείψουν την πόλη τον Οκτώβριο του 1944.
Μετά την απελευθέρωση, από τη δεκαετία του ’50, θα αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται και σύντομα θα αναλάβει τη θέση της ως σημαντικό εμπορικό-οικονομικό κέντρο της Βορείου Ελλάδος. Συνάμα, θα παραμείνει και διοικητικό κέντρο της Θράκης.
Τη δεκαετία του 1990 θα έρθουν να προστεθούν στον πληθυσμό της οι διπλοπρόσφυγες πόντιοι ομοεθνείς από διάφορες περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που εγκαταστάθηκαν στην πόλη σε ένα νέο συνοικισμό, αυτόν της Νέας Μοσυνο[ύ]πολης.

Η ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΣΗΜΕΡΑ
Η Κομοτηνή είναι μια από τις μεγάλες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδος, με πληθυσμό 50.990 κατοίκους (ΕΛΣΤΑΤ απογραφή 2011). Είναι κτισμένη σε θέση επίπεδη και σε υψόμετρο από 28 έως 35 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, στη μέση μιας καταπράσινης πεδιάδας που περιβάλλεται από τη δασώδη οροσειρά της Ροδόπης και τις ακτές του Αιγαίου Πελάγους.
Είναι έδρα εκτεταμένου δήμου (Δήμος Κομοτηναίων) με πληθυσμό 66.919 κατοίκους (ΕΛΣΤΑΤ απογραφή 2011), της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης και αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Θράκης. Επίσης στην πόλη έχουν την έδρα τους η Ιερά Μητρόπολις Μαρωνείας και Κομοτηνής, η ΧΧΙ Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία (Πίνδος), η 29η Ταξιαρχία Πεζικού και η Σχολή Αστυφυλάκων.
Η αλματώδης ανάπτυξή της κατά τις τελευταίες δεκαετίες σχετίζεται άμεσα με την παρουσία και λειτουργία του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου. Σήμερα είναι μία από τις μεγάλες φοιτητουπόλεις και φιλοξενεί φοιτητές από όλες τις περιοχές της χώρας μας καθώς και αλλοδαπούς που έρχονται εδώ μέσω της δυνατότητας των ανταλλαγών που τους παρέχει το πρόγραμμα Erasmus.
Το αστικό της περιβάλλον συνδυάζει την ύπαρξη των σύγχρονων κατασκευών με την παρουσία πολλών ιστορικών κτισμάτων. Το παρατηρητικό βλέμμα του επισκέπτη μπορεί να διακρίνει την «διαδρομή» της Ιστορίας σε πολλά σημεία της. Στο κέντρο της διασώζεται τμήμα του ανατολικορωμαϊκού (βυζαντινού) φρουριακού τειχίσματος (4ος μ.Χ. αιώνας), το συγκρότημα του πτωχοκομείου (ιμαρέτ), ένα από τα παλαιότερα και σε εξαιρετικά καλή κατάσταση σωζόμενα οθωμανικά μνημεία στο χώρο της Βαλκανικής (τέλη 14ου αιώνα, σήμερα Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρώνειας και Κομοτηνής), το μονότρουλλο Νέο Τέμενος (Γενί Τζαμί, αρχές 17ου αιώνα), ο Μητροπολιτικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (αρχές 19ου αιώνα), η αρμενική εκκλησία η αφιερωμένη στον Άγιο Ιερομάρτυρα της Μεγάλης Αρμενίας και Φωτιστή Γρηγόριο (Σουρπ Κρικόρ Λουσαβορίτς, 1834), το μέγαρο της Ελληνικής Αστικής Σχολής, επιβλητικό οικοδόμημα της τελευταίας περιόδου του εκλεκτικισμού, δωρεά του καπνεμπόρου και καπνοβιομηχάνου Νέστωρος Τσανακλή που κάποτε φιλοξένησε την Πρυτανεία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, το μέγαρο της Λέσχης Κομοτηναίων και το παλιό κονάκι, το οθωμανικό διοικητήριο που αργότερα χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει τα δικαστήρια της πόλης.
Στη συνοικία του Αγίου Γεωργίου με τα λιθόστρωτα στενά δρομάκια και τα σωζόμενα αρχοντικά, από τον 19ο αιώνα ακόμη, θα απαντήσει την οικονομική ευρωστία της ρωμέϊκης παρουσίας στην οθωμανοκρατούμενη κώμη. Στην παλιά αγορά, μέσα στα αρώματα από τα βότανα, το φρεσκοψημένο στραγάλι και τον φρεσκοαλεσμένο καφέ, το μάτι του θα παίξει με τα χρώματα από τα μπαχαρικά, τα ποτά και τα γλυκίσματα της Ανατολής και σίγουρα θα πέσει και στα εναπομείναντα «ντουκιάνια», τα συνήθως στενά, διώροφα και μονόχωρα καταστήματα χρόνων αλλοτινών. Λίγο παρακάτω, στο δημοτικό κήπο, το «πάρκο», μπορεί να «κρυφτεί» στη σκιά των ψηλών δένδρων του και να «ξεχαστεί» στη θέα των νερών του και στη δροσιά των σιντριβανιών του.
Κι αν είναι βαδιστής καλός μα και της φύσης εραστής θα μαγευτεί διαβαίνοντας το αισθητικό δάσος της Νυμφαίας στη βόρεια πλευρά της πόλης και θα ξαποστάσει, λίγο ψηλότερα, στο τουριστικό περίπτερο από τη βεράντα του οποίου μπορεί ν’ αγναντέψει όλο τον κάμπο μέχρι τη θάλασσα.
Χρώματα, αρώματα, γεύσεις και γλώσσες διάφορες, Ελληνικά, Τουρκικά, Πομακικά, Ρομανί, Αρμενικά, Ρωσικά, Βουλγαρικά· ένας Εύξεινος Πόντος σε σμίκρυνση είναι η λαϊκή αγορά, το «παζάρι» των Κομοτηναίων, που λειτουργεί κάθε Σάββατο στην άκρη της πόλης και που κάθε λογής αγαθά προσφέρονται για κάθε βαλάντιο.
Οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην πόλη σχετίζονται με το θρακικό ανάγλυφο και είναι περίπου ίδιες με αυτές της υπόλοιπης βόρειας Ελλάδος. Ακραία καιρικά φαινόμενα δεν παρατηρούνται, οι βροχοπτώσεις είναι σχετικά συχνές κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ ψυχρότεροι εξ αυτών είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος.

ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 24ΩΡΟΥ (oC)
ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΙ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΔΕΚ.
Κομοτηνή 4,8 6,2 8,6 13,1 13,4 23,0 25,5 25,0 20,6 15,2 10,8 7,0
Αθήνα* 10,3 10,6 12,3 16,0 20,7 25,4 28,1 28,0 24,3 19,6 15,4 12,0

ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΕΜΟΥ (m/s)
ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΙ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΔΕΚ.
Κομοτηνή 3,2 3,2 3,3 2,8 2,6 2,7 3,2 3,4 3,2 3,2 2,5 2,8
Αθήνα 3,9 4,0 3,8 3,3 3,1 3,3 3,9 4,0 3,6 3,7 3,4 3,8

ΜΕΣΟΣ ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΙΘΡΙΟΤΗΤΑΣ (Kt.)
ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΙ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΔΕΚ.
Κομοτηνή 0,40 0,42 0,45 0,51 0,55 0,60 0,61 0,62 0,59 0,53 0,45 0,41
Αθήνα 0,44 0,47 0,48 0,53 0,57 0,62 0,63 0,64 0,60 0,54 0,49 0,44
Πηγή: ΥΠΕΚΑ, Κλιματικά Δεδομένα Ελληνικών Περιοχών, Αθήνα 2010, σελ. 19, 38, 44.
*Οι τιμές της Αθήνας αναφέρονται στην περιοχή του Ελληνικού.

Η συγκοινωνία από και προς την πόλη είναι καθημερινή και πραγματοποιείται με όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τον ΟΣΕ (δύο δρομολόγια από και προς τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, βλ. http://tickets.trainose.gr), το ΚΤΕΛ (δύο δρομολόγια από και προς τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, βλ. http://www.ktelrodopis.gr) και με αεροπλάνο από τον αερολιμένα Αλεξανδρούπολης (65 χλμ) ή τον αερολιμένα Χρυσούπολης (80 χιλ.). Η Κομοτηνή απέχει (οδική απόσταση) από την Αθήνα 751,69 χλμ, από τη Θεσσαλονίκη 251,90 χλμ, από το Βόλο 456,41 χλμ τα Ιωάννινα 510,81 χλμ, την Πάτρα (μέσω Ιωαννίνων) 717,93 χλμ και την Τρίπολη 895,74 χλμ.

Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Το Πανεπιστήμιο της Θράκης ιδρύθηκε το 1973 με το ν.δ. υπ’ αριθ. 87 της 27 Ιουλίου.
Έδρα του ορίσθηκε η πόλη της Κομοτηνής και ονομάστηκε Δημοκρίτειο προς τιμήν του έλληνα προσωκρατικού φιλοσόφου Δημόκριτου του Αβδηρίτη.
Άρχισε να λειτουργεί το 1974 με μία Σχολή, την Πολυτεχνική (Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών), στην Ξάνθη και ένα Τμήμα, της Νομικής, στην Κομοτηνή. Τον επόμενο χρόνο άρχισε να λειτουργεί το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών (Πολυτεχνική Σχολή) στην Ξάνθη.
Από τότε μέχρι σήμερα, κατά χρονολογική σειρά, ιδρύθηκαν και λειτουργούν τα παρακάτω τμήματα:

1977 (ν. 641/22 Ιουλίου 1977) το Τμήμα Ιατρικής στην Αλεξανδρούπολη, που άρχισε να λειτουργεί από το 1985.
1982 (ν. 1268/82 άρθρο 46) το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών στην Αλεξανδρούπολη. Το πρώτο άρχισε να λειτουργεί το 1986 και το δεύτερο το 1987.
1983 (π.δ. 465/83) το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στην Κομοτηνή, που άρχισε να λειτουργεί από το 1984.
1990 (π.δ. 149/90) το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας στην Κομοτηνή, που άρχισε να λειτουργεί από το 1991.
1993 (π.δ. 365/93) τα τμήματα: α. Μηχανικών Περιβάλλοντος στην Ξάνθη (Πολυτεχνική Σχολή), που άρχισε να λειτουργεί από το 1995, β. Ελληνικής Φιλολογίας στην Κομοτηνή, που άρχισε να λειτουργεί από το 1995.
1994 (π.δ. 304/94) το Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης στην Κομοτηνή, που άρχισε να λειτουργεί από το 1996.
1998 (π.δ. 32/98) η Σχολή Επιστημών Αγωγής η οποία συμπεριέλαβε τα δύο ήδη λειτουργούντα Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Νηπιαγωγών, στην Αλεξανδρούπολη.
1999 (π.δ. 208/99) τα τμήματα: α. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στην Ξάνθη (Πολυτεχνική Σχολή), που άρχισε να λειτουργεί το έτος 1999-2000, β. Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων και γ. Αγροτικής Ανάπτυξης στην Ορεστιάδα που άρχισαν να λειτουργούν το ακαδημαϊκό έτος 1999-2000, δ. Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στην Αλεξανδρούπολη και άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 2000-2001 και ε. (π.δ. 202/99) το Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης, στην Κομοτηνή, που άρχισε να λειτουργεί το έτος 1999-2000.
2000 (π.δ. 90/2000) τα τμήματα: α. Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης στην Ξάνθη (Πολυτεχνική Σχολή) και β. Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών στην Κομοτηνή, που άρχισαν να λειτουργούν το ακαδημαϊκό έτος 2000-2001.

Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, όπως όλα τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας, έχει ως αποστολή να παράγει και να μεταδίδει τη γνώση με την έρευνα και τη διδασκαλία, να καλλιεργεί τα γράμματα και τις τέχνες, να συντελεί στη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών με επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση, να παρέχει τα απαραίτητα εφόδια που θα εξασφαλίζουν την άρτια κατάρτισή τους για την επιστημονική και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, να συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών και αναπτυξιακών αναγκών του τόπου.
Ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με πλήρη αυτοδιοίκηση. Εποπτεύεται και επιχορηγείται από την Πολιτεία δια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τη Διοίκησή του, από την ίδρυσή του μέχρι το 1978, άσκησαν πενταμελείς επιτροπές που τις αποτελούσαν Καθηγητές άλλων Πανεπιστημίων. Οι επιτροπές αυτές διαχειρίστηκαν τα οικονομικά του και ασχολήθηκαν με την οργάνωση των Σχολών, τον καθορισμό του τρόπου λειτουργίας του αλλά και με τη συγκρότηση της διοίκησης και της διαχείρισής του.
Από το 1978 η Διοίκηση του Πανεπιστημίου περιήλθε στα δικά του όργανα που εκλέχθηκαν από τη Γενική Συνέλευση των Τακτικών Καθηγητών και αποτέλεσαν την πρώτη του Σύγκλητο.